ΕΝΑ ΜΥΗΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
( Η ανθρώπινη φύση )
Δεν αρκεί αγαπητέ μου αδεδφέ η καλή θέληση για να μπορέσει να εναρμονιστεί ένας κύκλος ανθρώπων, όπως δεν αρκεί δυστυχώς η θέληση για να καταφέρει κανείς ότι θέλει. Όσο και αν το θέλεις να διορθώσεις ένα αυτοκίνητο, δεν θα το κατορθώσεις ποτέ, αν δεν ξέρεις τον μηχανισμό του. Το ίδιο συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Η γνώση και η αυτοπαρατήρηση είναι παράγοντες εξ ίσου, αν όχι περισσότερο σπουδαίοι από την θέληση.
Αυτό που αποκαλούμε « άτομο », είναι ένα ολοκληρωμένο συγκρότημα ένα πολύπλοκο και αυτοτελές σύστημα, με τους νόμους του, με τους μηχανισμούς του, έκδηλον από την μια μεριά, άδηλον και υπολανθάνοντα από την άλλη.
Τον μηχανισμό που αντιλαμβανόμεθα και γνωρίζουμε είναι ο έκδηλος, ο χειροπιαστός, εκείνος που μας επιτρέπει να κάνουμε « αυτοματικές » και « πρακτικές » πράξεις, από τις οποίες όμως λείπει η « αυτοσυνείδηση ». Μη σου φανεί παράξενο αυτό που σου λέω.
Άλλο είναι να έχουμε συνείδηση τών πράξεων μας, δηλαδή να το αντιλαμβανόμεθα, και άλλο το να έχουμε συνείδηση τής φύσεως τών πράξεων μας και προ παντός τών αδήλων ελατηρίων που μας κάνουν να είμαστε τέτοιοι ή αλλιώτικοι.
Όπως στην γενική οικονομία τού σώματος μας υπάρχουν λειτουργιές που δεν υποπίπτουν στον έλεγχο τής συνειδήσεως μας και της θελήσεως μας, τούτο δε για να προστατεύεται ο οργανισμός μας από αναπόφευκτη διάσπαση, έτσι και στο συγκρότημα « άνθρωπος » υπάρχουν άλλου είδους λειτουργίες, όχι πια σωματικές, αλλά φυσιολογικά τεταγμένες να προστατεύουν το άτομο από την αναπόφευκτη υποδούλωση τής προσωπικότητας του και την εκμηδένιση της από τις άλλες προσωπικότητες ...
Η προσωπικότης δεν είναι απλή λέξις, απλή έννοια, είναι μια πραγματικότης αναμφισβήτητη, η δε παραμόρφωση της είναι πολύ μερική. Υποδουλώνεται μαζικώς, όμως ατομικώς και ολοσχερώς πολύ δύσκολα, για να μην πω καθόλου.
Η φύσις ξέρει πολύ καλά ότι υπάρχουν πολλές κατηγορίες ανθρώπων και ότι το απλό και μόνον γεγονός τής συγκροτήσεως των εις «άτομα» συνεπιφέρει μαζί του και τον νόμο μιας αδυσώπητου, αλλά απολύτως απαραιτήτου « πάλης ».
Εάν μελετούσε ο άνθρωπος πολύ προσεκτικά το σώμα του, θα αντιλαμβανόταν ότι το σώμα αυτό ζει μέσα σε ένα εχθρικό περιβάλλον, το οποίο του επιτίθεται συνεχώς και συνεχώς προσπαθεί να το εξαφανίσει ως « σώμα ».
Το σώμα είναι όμως προικισμένο με τέτοιες ιδιοτητες και δυνατότητες που του επιτρέπουν διαρκώς να αντιδρά και να προσαρμόζεται στις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες.
Έχεις ασφαλώς παρακολουθήσει στον κινηματογράφο αγώνες πυγμαχίας και θα αντιλήφθηκες πόσο οι δυο αντίπαλοι καραδοκούν ο ένας τον άλλο και με πόση προσοχή προσπαθούν να ανακαλύψουν το επισφαλές σημείο ή την απρόσεκτο κίνηση τού αντιπάλου για να του καταφέρουν το καίριο πλήγμα.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει διαρκώς με το σώμα μας και το φυσικό περιβάλλον. Το σώμα όμως κατορθώνει πάντοτε να ισορροπείται και να αντιδρά προς τις εξωτερικές αυτές συνθήκες προσαρμοζόμενο διαρκώς .
Της εξακολουθητικής αυτής πάλης του σώματος του ο άνθρωπος δεν έχει καμία συνείδηση , αλλά είναι πεπεισμένος ότι το σώμα του πλάστηκε μια φορά για πάντα για να ζει φυσικότατα κατά ένα ορισμένο τρόπο. Μόνον δε όταν οι συνθήκες τού περιβάλλοντος κατορθώνουν να υπερισχύσουν προσωρινά εις το σύστημα « αμύνης » τού σώματος και διαταράξουν την ισορροπία του υπό μορφήν ασθενείας, αντιλαμβάνεται ότι « κάτι έγινε » και ότι πρέπει να επέμβει « συνειδητά ». Το ίδιο συμβαίνει και με την προσωπικότητα. Και αυτή είναι ένα συγκρότημα περιβαλλόμενο από εχθρικό περιβάλλον που διαρκώς τής επιτίθεται και προσπαθεί να την υποτάξει. Το συνειδητό μέρος τού συγκροτήματος αυτού «βλέπει» τις πράξεις και τον τρόπο μας του εκδηλωνεσθαι, δεν αντιλαμβάνεται όμως ότι υπάρχει και κάποιο άλλο μέρος, μη συνειδητό, το οποίο αποτελεί τον « οπλισμό » τής προσωπικότητος μας. Οι γνώμες μας, οι ιδέες μας, οι προτιμήσεις μας, ο τρόπος τού είσθαι « είναι τα όπλα μας», είναι τα γνωστά μας «μέταλλα» που υποτίθεται ότι αφήσαμε προ τής θύρας τού Ναού.
Και όταν όλα αυτά έρχονται εις αντίθεση με τα όπλα μιας άλλης προσωπικότητος, γεννάται αμέσως μέσα μας ένα αίσθημα δυσφορίας. Η δυσφορία αυτή, σε βαθμούς ποικίλλοντας εις ένταση αναλόγως τών περιστάσεων, δεν οφείλεται, όπως νομίζουμε στο γεγονός ότι ο άλλος έχει διαφορετική γνώμη, αλλά εις τον άδηλο μηχανισμό τής προστασίας τής προσωπικότητος μας, ο οποίος μας επιτρέπει κατ’ αυτόν τον τρόπο να μην παραδιδόμενα αμέσως και χειροπόδαρα δεμένοι στον άλλον.
Το ίδιο συμβαίνει και με τον απέναντι μας και έτσι αρχίζει μια βουβή πάλη επικρατήσεως μεταξύ τών δυο προσωπικοτήτων, ενώ εμείς νομίζουμε ότι συγκρούονται οι « ιδέες μας » .
Ενώ λοιπόν συνειδητά είμαστε προδιατεθειμένοι να ανεχτούμε την γνώμη τών άλλων, ο φυσιολογικός μηχανισμός τής προσωπικότητος μας αντιδρά αυτομάτως προκαλώντας το « αίσθημα δυσφορίας » προστατεύοντας μας παρά την θέληση μας και δίδοντας μας τον καιρό να συγκεντρωθούμε και να αντιμετωπίσουμε την επίθεση που αντιπροσωπεύει η γνώμη τού άλλου.
Όπως οι γνώμες μας, έτσι και οι τρόποι τής εκδηλώσεως μας αποτελούν όπλα τού άδηλου αυτού μηχανισμού αμύνης μας. Προ παντός το βλέμμα μας, η φωνή μας και οι χειρονομίες μας. Υπάρχουν άνθρωποι μαχητικοί και επιθετικοί και αυτό φαίνεται από το βλέμμα τους και την φωνή τους. Υπάρχουν επίσης και άλλοι που φωνάζουν και χειρονομούν, αλλά υποχωρούν και παραδίδονται στην πρώτη επίθεση .
Όταν τα λάβεις αυτά υπ’ όψιν σου, τότε θα καταλάβεις γιατί η καλή θέληση δεν αρκεί για να εναρμονίσει ένα κύκλο ανθρώπων, ούτε καν ένα κοινό ιδεώδες. Η εναρμόνιση αυτή δεν απαιτει τέχνη και αγάπη, αλλά προ παντός ατομική « αυτοσυνείδηση » η οποία συνίσταται εις τον κατάλληλο χειρισμό αυτού του άδηλου μηχανισμού αμύνης μας. Δεν πρόκειται δηλαδή τον μηχανισμό αυτόν να τον καταπνίξουμε αλλά να γνωρίσουμε όσον το δυνατόν περισσότερο με την συνεχή αυτοπαρατηρητικοτητα μας και σιγά - σιγά να μην του επιτρέπουμε τους αυτοματισμούς του. Πότε τον αφήνουμε ελεύθερο και ποτέ του βάζουμε γκέμια. Πρέπει επίσης να είμαστε εις θέση να καταλαβαίνουμε ποτέ ο απέναντι μας αμύνεται και ποτέ όχι.
Κατά γενικό κανόνα, όταν δυο άνθρωποι συζητούν η ανταλλάσουν γνώμες, αμύνονται χωρίς να το ξέρουν, οσονδήποτε και αν νομίζουν πως επιδιώκουν να ανεύρουν την αλήθεια .
Εκείνοι που συζητώντας προσπαθούν πράγματι να ανεύρουν την αλήθεια, είναι φαινόμενα σπανιότατα, τούτο δε γιατί και οι δυο έχουν προηγουμένως πολύ βασανιστεί για να εύρουν την δικιά τους « αλήθεια ».
Ο άνθρωπος αδελφέ μου είναι ένα μυστήριο πολύ πιο πολύπλοκο από ότι κανείς φαντάζεται. Το μυστήριο όμως αυτό δεν μπορεί να εξιχνιάσει παρά με την « Αυτογνωσία ».
Η δυσκολότερη δε άποψις τού μυστηρίου αυτού είναι ότι ο άνθρωπος είναι παρά πολύ ολιγώτερον « συνειδητός » από ότι μακαρίως νομίζει και τον νομίζουν και οι άλλοι.
Άλλωστε η μύηση δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια μέθοδος επέκτασης τής συνειδητότητος.
Αν ο άνθρωπος καταπιανόταν σοβαρά και με συνέπεια με αυτήν την άποψη τού προβλήματος θα διαπίστωνε με κατάπληξη πόσο ολίγον θεληματικές είναι οι πράξεις του, το φέρσιμο του, οι εκδηλώσεις του και πόσο αγνοεί τα πραγματικά τους ελατήρια. Μη προς κακοφανισμό μας, είμαστε όλοι περισσότερο « υπνοβάτες » από ότι νομίζουμε. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο πρέπει επιμελώς να αποφεύγουμε τις « κρίσεις » για τους άλλους. Δεν μπορούμε να ξέρουμε κατά πόσον οι δήθεν « κρίσεις » μας δεν υπαγορεύονται τον τον μηχανισμό μας αμύνης και κατά συνέπειαν είναι καθαρώς υποκειμενικές μη ανταπο κρινόμενες προς την πραγματικότητα, αλλά ούτε μπορούμε να ξέρουμε αν αυτό που παρατηρούμε στον άλλον είναι εκδήλωσις « συνειδητή » και θεληματική και όχι αυτόματος εκδήλωση τού μηχανισμού τής αμύνης .
Πρώτο λοιπόν βήμα στον δρόμο αυτόν είναι ο απηνής αποκλεισμός τών κρίσεων περί τού φερσίματος τών άλλων. Μελέτη, παρατήρηση και ανάλυση τών δικών μας εκδηλώσεων, ώστε σιγά - σιγά να μπορέσουμε να οικοδομήσουμε μια « κρίση » για τον εαυτό μας που να βασίζεται στην πραγματικότητα και όχι στους αυτοματισμούς μας .
Αυτοκυριαρχία και συγκέντρωσις όταν ερχόμαστε σε επαφή με τους άλλους, παρακολού θηση με ένταση προσοχής εκείνων που λέγουν και κάνουν ώστε σιγά - σιγά να κάνουμε διάκριση μεταξύ αυτοματισμών αμύνης και της πραγματικής των προσπάθειας.
Η πρόθεση φαίνεται από την προσπάθεια που καταβάλλουμε εμείς ή ο άλλος, όχι για να τον αποστομώσουμε με επιχειρήματα - οπότε είναι υποδούλωσις - αλλά να καταλάβουμε ο ένας τον άλλον – οπότε είναι συνεννόησης και μόνον τότε η αλήθεια και η συναδέλφωση ευρίσκονται κάπου εκεί κοντά.
Νομίζω ότι αυτό το κείμενο μπορεί να διαβαστεί σε μια σας συγκέντρωση, ώστε να γίνει κτήμα όλων σας. Κανείς δεν θα είχε να χάσει ακούγοντας το ... αντιθέτως θα είχε να κερδίσει πάρα πολλά.
I<>S