Α΄ ΜΕΡΟΣ
Σε όλες τις εποχές η μαγεία έχει συνδεθεί με ασυνήθιστα φαινόμενα και δράσεις. Μήπως τέτοιου είδους μεταφορές βασίζονται σε δεισιδαιμονίες; Υπάρχουν επιχειρήματα για αυτή την επιφυλακτικότητα απέναντι στη μαγεία;
Με το παρόν άρθρο θα προσπαθήσουμε να ακολουθήσουμε την εξέλιξη της μαγείας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και να κάνουμε μια αναφορά σ’ αυτήν.
Με το πέρασμα των αιώνων αναπτύχθηκαν πολλοί ορισμοί για την έννοια της μαγείας. Ο πιο γενικός και παλαιότερος ορισμός, ο οποίος παρουσιάζει και την ιδανικότερη εικόνα, λέει ότι « μαγεία είναι η χρήση υψηλών γνώσεων ».
Ο Τζορντάνο Μπρούνο στο έργο του De magia ορίζει τη μαγεία ως εξής : « Αρχικά μάγος θεωρούταν ο σοφός. Σε αυτό το είδος ανήκουν οι ακόλουθοι του Ερμή του Τρισμέγιστου στην Αίγυπτο, οι δρυΐδες των Γαλατών, οι γυμνοσοφιστές των Ινδών, οι καμπαλιστές των Εβραίων, οι μάγοι των Περσών και οι σοφοί των Ελλήνων και των Ρωμαίων ».
Αργότερα μάγος θεωρήθηκε αυτός που κάνει θαύματα. Αυτό αποτελεί μια ένδειξη ότι η γνώση του τι είναι εφικτό σταδιακά συρρικνωνόταν, έτσι ώστε να θεωρούνται πολλά πράγματα ως ανέφικτα. Έτσι σε σύντομο διάστημα, αυτός που δημιουρ-γούσε ανεξήγητα έργα κατέληξε να θεωρείται συνεργάτης του διαβόλου ή των δαιμόνων.
Η μαγεία θεωρήθηκε κάτι το υπερφυσικό και δεισιδαιμονικό και οδήγησε στο να θεωρείται κάποιος άνθρωπος με ιδιαίτερες γνώσεις ως μάγος ή μάγισσα με την αρνητική έννοια της μαγγανείας.
Σήμερα έννοιες όπως σοφία και μαγεία συσχετισμένες με τη νορμάλ μοντέρνα ζωή, δεν χρησιμοποιούνται πια. Η μαγεία είναι πλέον το περιβάλλον των ταχυδακτυλουργών και των μενταλιστών. Ακόμη και η πιο εντυπωσιακή παρουσίαση βασίζεται σε τρικ και δεν έχει τίποτα το υπερφυσικό.
Σε γενικές γραμμές η γνώση εκφράζεται μέσα από την επιστήμη, η οποία είναι κομματιασμένη σε αμέτρητες ειδικότητες. Μέσω των αθεϊστικών βάσεων και της αποκλειστικά υλιστικής οπτικής γωνίας, έχει περιοριστεί πάρα πολύ αυτό που η επιστήμη θεωρεί ως εφικτό.
Έτσι λοιπόν δεν είναι σε θέση να αποδεχτεί τα φαινόμενα, τα οποία η παραψυχολογία θεωρεί ως ξεκάθαρα και υπαρκτά, μέσα στη δική της λογική εικόνα του κόσμου. Και έτσι όλες οι αναφορές του παρελθόντος για μάγους και μαγεία εκλαμ-βάνονται και αντιμετωπίζονται ως μύθοι και δεισιδαιμονίες.
Αλλά ας κρίνει ο καθένας, αφού συμμετάσχει στο ακόλουθο μαγικό ταξίδι στο χρόνο.
Αίγυπτος : κέντρο τής Μαγείας
Σε όλες τις εποχές η Αίγυπτος ήταν συνώνυμο της μαγείας, του μυστικού, των μυστη-ρίων και γενικά της υψηλότερης γνώσης. Μέχρι σήμερα το αίνιγμα που λέγεται Αίγυπτος δεν έχει λυθεί. Πώς κατάφερε ο πολιτισμός αυτός να μείνει στα-θερός για τόσο πολύ χρόνο; Πώς κατάφεραν να μεταφέρουν 500 τόνους πέτρας δίχως να έχουν δρόμους; Πώς κατάφεραν να επεξεργαστούν με μεγάλη λεπτομέρεια και χωρίς ατσάλι το διορίτη, που είναι τόσο σκληρός όσο και το διαμάντι;
Μας αφήνουν άναυδους οι μαθηματικές τελειότητες των πυραμίδων χωρίς να βρίσκουμε ούτε καν αναφορές σε μια μαθη-ματική επιστήμη. Ήδη για τους αρχαίους Έλληνες η Αίγυπτος ήταν η χώρα τού Μυστηρίου.
Το όνομα Αίγυπτος κατάγεται από τα αρχαιοελληνικά και σημαίνει μυστικός τόπος ή τόπος των μυστηρίων ( Οι Αιγύπτιοι ονόμαζαν την χώρα τους Κεμπ, που σημαίνει η μαύρη χώρα ή καμένη χώρα). Ήταν το κέντρο της γνώσης. Υπάρχουν ανα-φορές για όλους σχεδόν τους σοφούς της αρχαίας Ελλάδας, ότι κάποια στιγμή της ζωής τους μαθήτευσαν στην Αίγυπτο.
Για να ρίξουμε λίγο φως σε αυτό το μυστήριο, θα μας βοηθούσε να γνωρίσουμε το θεσμό των Μυστηρίων. Φαίνεται λοιπόν ότι στην Αίγυπτο υπήρχε ένας θεσμός υψηλής εκπαίδευσης που κατείχε μια ιδιαίτερα υψηλή γνώση, την οποία διαφύλαγαν με μεγάλη μυστικότητα και της οποίας κοινωνοί ήταν μόνο εξαίρετοι και δοκιμασμένοι μαθητές.
Η γνώση αυτή ένωνε με ολιστικό τρόπο πνευματικά, πολιτικά, επιστημονικά και καλλιτεχνικά θέματα.
Για έναν Αιγύπτιο, ο σύγχρονος διαχωρισμός του τομέα της πολιτικής, της θρησκείας, της επιστήμης και της τέχνης ήταν αδιανόητος. Και το αδόκιμο αυτού του διαχωρισμού είναι μάλλον εύκολο να το αντιληφθεί κανείς. Για παράδειγμα, η πολιτική μπορεί να έχει διάρκεια μόνο αν μπορεί να συνδυάσει και να κάνει χρήση όλων των επιστημών, της θρησκείας για τη δημιουργία μιας κοινής κοινωνικής συνείδησης, που περιλαμβάνει όλα τα κοινωνικά επίπεδα του κράτους και τα ενσω-ματώνει σε μια ανώτερη ηθική. Για αυτό το σκοπό είναι αναγκαία και η τέχνη, η οποία μπορεί να κάνει αναγνωρίσιμες και να μεταφέρει αυτές τις υψηλές αξίες με τα δικά της εργαλεία και μέσα.
Και επιπλέον, αν κανείς αναλύσει εκτενέστερα τις αξίες που διέπουν τους Φαραώ και τους Βεζίρηδες, θα αναγνωρίσει το σκοπό τους, που ήταν να οδηγήσουν κάθε άνθρωπο στην ανώτερη για αυτόν διάσταση και αντίληψη του Ιδεώδους.
Στα αρχαία κείμενα αναφέρεται ότι οι θεοί υποστηρίζουν τους ανθρώπους, για να οδηγηθούν αυτοί κοντά τους.
Αυτοί οι θεοί λέγεται ότι ήρθαν κάποτε κοντά στους πρώτους ανθρώπους, τους μετέδωσαν μια φλόγα του πνεύματός τους, την οποία οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν στην επιστήμη και στην τέχνη, για να δημιουργήσουν δομές κουλτούρας και πολι-τισμού και να επιτύχουν την επαφή με το αόρατο. Αυτή η τέλεια χρήση μιας απίστευτα ολιστικής γνώσης είναι η μαγεία.
Το μυστικό νόημα της μουμιοποίησης
Για τους Αιγύπτιους, ο άνθρωπος αποτελούταν από επτά μέρη. Το φυσικό σώμα ήταν απλώς ο πιο πυκνός φορέας, ο οποίος είναι το πιο απομακρυσμένο από τη θεϊκή υπόσταση κομμάτι του ανθρώπου. Οι Αιγύπτιοι τον αναπαρίσταναν σαν έναν κύβο με ανθρώπινο κεφάλι. Η γνώση των άλλων φορέων υποδηλώνει την αληθινή γνώση και συνεπώς την μαγεία. Η μουμιοποίηση δεν είχε ως στόχο (όπως λανθασμένα λέγεται) την διατήρηση του φυσικού σώματος, αλλά εξυπηρετούσε περισσότερο στο να σφραγίσει ερμητικά αυτό το σώμα, καθώς και άλλα κατώτερα, και έτσι να διευκολυνθεί η ανύψωση της ψυχής ( ΒΑ ).
Ο Μαγικός νόμος της Αναλογίας
Στην Αναγέννηση ανακαλύφθηκε ο σμαραγδένιος πίνακας ( Τabula Smaragdina ), ένα έργο του 2ου αιώνα μ.Χ. που αποδίδεται στον Ερμή τον Τρισμέγιστο. Περιέχει επτά μαγικές προτάσεις, μέσα στις οποίες είναι και ο φημισμένος νόμος της αναλογίας « όπως είναι πάνω έτσι και κάτω, όπως είναι στο μεγάλο έτσι και στο μικρό ».
Σε σχέση με το σύγχρονο αιτιολογικό τρόπο σκέψης, συμβολίζει έναν τελείως διαφορετικό τρόπο. Η αιτιολογική σκέψη δεν εγκαταλείπει ποτέ το επίπεδο, είναι βασικά οριζόντια. Στην αναλογική σκέψη, για κάθε φυσικό νόμο υπάρχει ένας αντί-στοιχος νόμος σε υψηλότερα επίπεδα. Αυτού του είδους ο κάθετος τρόπος σκέψης βρίσκει εφαρμογή στην αστρολογία, αλλά αυτή δεν θεωρείται φυσικά επιστήμη.
Η Μαγεία στην αρχαία Ρώμη
Η ρωμαϊκή μαγεία βασιζόταν στην αιγυπτιακή. Η πτώση των αιγυπτιακών μυστηρίων, που διήρκησε πολλά χρόνια, σε λίγο θα ολοκληρωνόταν. Η μεγάλη γνώση θα εξαφανιζόταν για πάντα, αλλά υπήρχαν ακόμη αρκετές γνώσεις για ανεξήγητα φαινόμενα. Ο λαός όμως δεν είχε πλέον την ικανότητα κατανόησης και μεταλλασσόταν σταδιακά σε ακυβέρνητους πληβείους. Πολλά είδη κατώτερης μαγγανείας έκαναν την εμφάνισή τους. Υπήρχαν πλέον πολύ λίγοι μύστες που χαρακτη-ρίζονταν από ολιστική γνώση και υψηλή ηθική.
Το ακατανόητο, το ανεξήγητο μεταφράστηκε ως μαγικό και στην περίπτωση του Χριστού ως θαύμα. Τα θαύματα του - στην Αίγυπτο εκπαιδευμένου - Χριστού δεν διαφοροποιούνταν από τη μαγική δράση ενός Απολλώνιου Τυανέα ή ενός Σίμωνα Μάγου. Μαγικές θεραπείες, εξορκισμοί δαιμόνων, ανάσταση νεκρών ( ή φαινομενικά νεκρών ), το περπάτημα στο νερό ( Χριστός ) ή η ανύψωση στον αέρα ( Σίμων και Πέτρος ), υλικές δημιουργίες, όπως ο πολλαπλασιασμός των ψαριών ( Χριστός ) και σκύλων (Σίμων), είναι φαινόμενα αρκετά διαδεδομένα.
Ο Γνωστικός Σίμων ο Μάγος
Για αυτόν γνωρίζουμε προπαντός από κείμενα εχθρικών διακείμενων προς αυτόν Πατέρων της Εκκλησίας. Η ύπαρξή του αμφισβητούταν για καιρό και κατάφερε τελικά να αποδειχτεί μέσα από το κείμενο του Ιππόλυτου (γύρω στο 235), ένα ελληνικό χειρόγραφο γνωστό ως Τα Φιλοσοφούμενα. Εξαιτίας των μαγικών του ικανοτήτων ονομάστηκε η μεγάλη δύναμη του Θεού.
Λέγεται ότι ο Σίμων ο Μάγος κατάφερε να κάνει αγάλματα να γελούν και να περπατούν και σκυλιά να τραγουδούν. Μια φορά έκανε ένα δρεπάνι μόνο του να θερίσει όλο το χωράφι.
Ο Σίμων πήγε στη Ρώμη και έγινε σύμβουλος του Καίσαρα Νέρωνα, που τον έπεισε παρουσιαζόμενος εμπρός του άλλοτε με εμφάνιση νεαρού και άλλοτε γέρου. Σε μια άλλη συνάντηση με τον Καίσαρα λέγεται ότι παράλληλα βρισκόταν έξω και μιλούσε στο λαό.
Οι Πατέρες της Εκκλησίας παρουσίασαν το Σίμωνα εχθρό, προπαντός του Παύλου. Οι ικανότητες και οι διδασκαλίες του θεωρήθηκαν μάλλον επικίνδυνες για την νέα Εκκλησία. Μάλιστα αναφέρονται μαγικές αναμετρήσεις με τον Πέτρο και τον Παύλο.
Έτσι λοιπόν ο Σίμων μπροστά στον Καίσαρα Νέρωνα και τους Αποστόλους εμφάνισε ένα μεγάλο μαύρο σκυλί. Ο Πέτρος όμως κατάφερε να το τιθασεύσει με ένα κομμάτι ψωμί. Όταν ο Σίμων υψώθηκε στον αέρα, ο Πέτρος κατάφερε να τον ρίξει και να σπάσει το λαιμό του. Μετά από αυτό το επεισόδιο, ο Νέρωνας εξοργισμένος φυλάκισε τους Αποστόλους.
Απολλώνιος ο Τυανέας
Ο Απολλώνιος ήταν ένας φιλόσοφος στις αρχές του 1ου αιώνα μ.Χ. Σύμφωνα με τον πατέρα Ιερώνυμο ήταν σύγχρονος του Αποστόλου Ιωάννη. Ήδη από πολύ μικρός έδειξε μεγάλη φρόνηση και οξυδέρκεια και ήταν απαράμιλλης ομορφιάς. Η ζωή του ήταν μια συνεχόμενη περιπλάνηση, που τον οδήγησε από τη Βαβυλώνα ως τις Ινδίες, όπου οι σοφοί Νάγκα (τα μεγάλα φίδια) ήταν οι δάσκαλοί του. Ο ίδιος αναφέρει ότι πέρασε πέντε χρόνια σε απόλυτη σιγή ως προετοιμασία για τη μύηση σε διάφορα μυστήρια. Ο Απολλώνιος θεράπευε αρρώστιες με ένα απλό άγγιγμα των χεριών του, φώναξε νεκρούς να αναστηθούν και είχε τη δύναμη να θεραπεύει δαιμονισμένους με το να καθαρίζει την ατμόσφαιρα μέσα και έξω από τον άρρωστο. Τα μεγάλα του θαύματα αποδόθηκαν στη βαθιά του γνώση πάνω στις συμπάθειες και αντιπάθειες της φύσης. Με αυτό τον τρόπο λέγεται ότι έδιωξε και τη χολέρα.
Τα γεγονότα που του αποδίδονται είναι αμέτρητα και τεκμηριωμένα. Ο Ιουστίνος, ο αρχαιότερος εκκλησιαστικός Πατέρας αναρωτιέται : « Πώς γίνεται τα φυλαχτά (talisman) του Απολλώνιου να έχουν τόση δύναμη, ώστε να συγκρατούν, όπως είδαμε με τα ίδια μας τα μάτια, την ορμή της θαλασσοταραχής, τη δύναμη των ανέμων και τις επιθέσεις άγριων θηρίων ; ».
Ο Απολλώνιος παραδεχόταν: «Μπορώ να δω το παρόν και το μέλλον σαν μέσα σε καθρέφτη. Ο σοφός δεν χρειάζεται να αναμένει εξωτερικά σημάδια στη φύση, για να προβλέψει τον πυρετό ή τις επιδημίες. Τις αναγνωρίζει αργότερα από ό,τι ο Θεός αλλά νωρίτερα από ό,τι ο λαός. Οι θεοί βλέπουν το μέλλον, οι πραγματικοί άνθρωποι το πλησίασμά τους και οι συνηθισμένοι άνθρωποι το παρόν. Ο δικός μου ιδιαίτερα περιεκτικός τρόπος ζωής δρα με τέτοια λεπτότητα των λογισμών, ώστε να μπορεί να κάνει τα πιο θαυμαστά και περίεργα πράγματα».
Β΄ ΜΕΡΟΣ
Σύνοψη από το προηγούμενο τμήμα:
Η μαγεία, ως χρήση υψηλών γνώσεων, αποτελούσε μια διαδεδομένη και φυσική πρακτική στον αρχαίο κόσμο. Ήταν η επιστήμη της αρχαιότητας και οι μυημένοι οι επιστήμονές της. Σοφοί και φιλόσοφοι από διάφορα μέρη του κόσμου και από διάφορους πολιτισμούς προσέγγιζαν την γνώση του Θεού μέσα από τη μελέτη και την έρευνα των κρυφών νόμων που διέπουν την λειτουργία του Σύμπαντος.
Μεσαίωνας: Μαγεία εναντίον Δεισιδαιμονίας
Με το κλείσιμο των τελευταίων εθνικών (ειδωλολατρικών) ναών και της πλατωνικής Ακαδημίας στην Αθήνα τον 5ο αιώνα, δεν χάθηκαν απλώς και μόνο τα μυστήρια από
Η αρχαία φιλοσοφία εξυπηρετούσε πλέον μόνο ως υλικό εργασίας, για να στηριχτεί φιλοσοφικά η Αποκάλυψη. Δεν υπήρχε όμως πια καμία ανεξάρτητη έρευνα για την αλήθεια. Τα κατάλοιπα της μαγικής γνώσης ξέπεσαν με διάφορους τρόπους στη μαύρη μαγεία, στη μαγγανεία και στη δεισιδαιμονία. Υπήρξαν βέβαια προσπάθειες να διατηρηθεί η καθαρή γνώση κρυμμένη. Η Ιερά Εξέταση άρχισε το μαύρο έργο της και προσπάθησε να καταστρέψει κάθε μαγική γνώση που βρισκόταν εκτός Εκκλησίας.
Οι Σταυροφορίες δημιούργησαν επαφές με τον αραβικό χώρο, στον οποίο διατηρούν-ταν ακόμη σημαντικά κομμάτια της μαγείας, π.χ. στα αρχαία συγγράμματα. Έτσι από τον δωδέκατο αιώνα και έπειτα, αναπτύχτηκαν δύο ρεύματα μαγικής γνώσης. Στα μοναστήρια εμφανίστηκε μια σειρά από λαμπρούς διδασκάλους που άντλησαν γνώση από τη συλλογή φιλολογικών έργων της Εκκλησίας. Το δεύτερο ρεύμα -η αλχημεία- ήταν περισσότερο συνδεδεμένο με τους οίκους των Αρχόντων.
Αλχημεία - το όνειρο για χρυσάφι και αιώνια ζωή
Η μαγεία απέκτησε μια νέα ώθηση με την εμφάνιση της αλχημιστικής Συμβολικής. Οι επεξηγήσεις χρησιμοποιούσαν τα σύμβολα των στοιχείων και των μετάλλων. Το όνειρο της μετάλλαξης του μολυβιού σε χρυσάφι θεωρούταν εφικτό και κερδοφόρο, αλλά το γεγονός ότι μαζί με την εξωτερική αυτή μετάλλαξη συντελούταν και μια εσωτερική, μια ψυχολογικό-πνευματική μεταμόρφωση, είναι κάτι που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό. Για αυτήν την φυσική μεταμόρφωση του μολυβιού σε χρυσό υπάρχουν αμέτρητες αναφορές, μεταξύ άλλων και από Πάπες και Βασιλιάδες.
Αργότερα η αλχημεία θεωρήθηκε η τρελή μητέρα μιας φρόνιμης κόρης, της χημείας. Σήμερα η αλχημεία με τη θεωρία της μετάλλαξης των στοιχείων θα αναλογούσε περισσότερο στην πυρηνική φυσική. Άλλωστε το έτος 2003 καταφέρανε για πρώτη φορά να μετατρέψουν χρυσό σε υδράργυρο χρησιμοποιώντας ειδικά λέιζερ.
Albertus Magnus - Magia naturalis
O Αλβέρτος ο Μέγας (1193-1280) προσπάθησε να δώσει στους ανθρώπους μια ολιστική εικόνα της δημιουργίας του Θεού. Αρχικά ήταν δομινικανός, μάλιστα ανέλαβε και τα ηνία τους αργότερα, έγινε καθηγητής θεολογίας του πανεπιστημίου του Παρισιού και Επίσκοπος του Ρέγκενσμπουργκ.
Ένα βελγικό έγγραφο της εποχής χαρακτηρίζει τον Αλβέρτο το Μέγα ως μεγάλο στη μαγεία, μεγαλύτερο στη φιλοσοφία και μέγιστο στη θεολογία. Με βάση την επιρροή του, αυτή η ακολουθία θα έπρεπε να είναι αντίστροφη. Σύμφωνα με κάποιους συγγραφείς, αν η εξέλιξη της φυσικής επιστήμης ακολουθούσε τη γραμμή του Αλβέρτου, θα γλίτωνε έναν άσκοπο χρόνο τριών αιώνων. Για τον Αλβέρτο, όλες οι επιστήμες ήταν μάτια με τα οποία μπορεί κανείς να δει το Θεό. Το να ασχολείσαι με τη φύση σήμαινε να ασχολείσαι με τα χνάρια του Θεού. Λάμβανε τις γνώσεις του όχι μόνο από βιβλία, όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή, αλλά και από την εμπειρία. Οι πρώτοι του δάσκαλοι ήταν αγρότες, βοσκοί και ψαράδες. Έγραψε βιβλία για τη βοτανική, τη γεωγραφία, τη φυσική, τη χημεία και τη ζωολογία.
Στις πραγματείες του Αλβέρτου βρίσκουμε αμέτρητους υπαινιγμούς για τις μαγικές τέχνες. Ποτέ δεν αμφιβάλει ότι μπορεί να συμβούν θαύματα, διότι σύμφωνα με την άποψή του υπάρχει μια καλή, φυσική μαγεία, η οποία αναφέρεται συχνά στα συγγράμματα των Αράβων και της ερμητικής λογοτεχνίας. Για παράδειγμα, τα φυτά και οι πέτρες κατέχουν θαυμάσιες δυνάμεις, τις οποίες δεν αναφέρουν καθόλου οι Πατέρες της Εκκλησίας. Χαραγμένοι πολύτιμοι λίθοι κατέχουν μυστικές δυνάμεις : φυλαχτά, μαγικές εικόνες, νομίσματα κ.α. Όλες οι ιδιότητες της γης προέρχονται από τα άστρα, γιατί, όπως υποστήριζε ο Αριστοτέλης, τα ουράνια σώματα καθορίζουν όσα συμβαίνουν στην γη. « Όποιος μπορεί να διαβάσει τα γραμμένα των άστρων στα σώματα, μπορεί να προβλέψει και το μέλλον τους», λέει ο Αλβέρτος και αναγνωρίζει με αυτόν τον τρόπο τη βάση κάθε τέχνης που σχετίζεται με την πρόβλεψη του μέλλοντος. Είτε πρόκειται για το διάβασμα των γραμμών του χεριού, των σπλάχνων, των γραμμών του φύλλου ενός δέντρου ή της μορφής μιας πέτρας, όλα αυτά δεν είναι παρά φυσιογνωμίες, που οι γνώστες έχουν την ικανότητα να αναγνωρίζουν.
Αναγέννηση - Η επανεμφάνιση της Φιλοσοφίας και της Μαγείας
Οι Σταυροφορίες του Μεσαίωνα έγιναν οι αιτία να ξαναγνωρίσει η Δύση τα γραπτά της ελληνικής αλλά και της αραβικής φιλοσοφίας.
Η πτώση του Βυζαντίου τον δέκατο πέμπτο αιώνα έφερε εκατοντάδες λόγιους στην Ευρώπη. Οι νέες ιδέες άλλαξαν τον τρόπο σκέψης.
Η νέα σκέψη αναπτύχθηκε προπαντός στην Φλωρεντία, διότι εκεί συνέρεαν διάφοροι λόγιοι και μεταφραστές χάρη του Κόζιμου των Μεδίκων, μιας λαμπρής προσωπικότητας. Ο Κόζιμο τών Μεδίκων συνέλεγε ανατολίτικα βιβλία και φρόντιζε για την μετάφρασή τους. Όλο αυτό, μαζί με το κίνημα του Ουμανισμού, δημιούργησε ένα ρεύμα θρησκευτικής ανεκτικό-τητας. Και πάλι έγινε μια προσπάθεια να συμφιλιωθεί η θρησκεία με τη φιλοσοφία.
Θέλανε να θέσουν την αρχαία ανατολική σοφία σε σχέση με την εποχή τους. Η αρχαιότητα θεωρήθηκε ως μια χρυσή εποχή, την οποία ακολούθησε μια πνευματική πτώση, πρώτα σε μια ασημένια και έπειτα σε μια χάλκινη φάση.
Αναγνώριζαν ότι η δική τους εποχή ήταν η μαύρη εποχή του σιδήρου και έτσι θέλησαν να ξαναπάρουν κάτι από τη λάμψη του σπόρου της χρυσής εποχής.
Αυτό είχε επίδραση και στο πώς αντιλαμβάνονταν την μαγεία. Ξεκίνησε και πάλι η έρευνα, και ανώτατος σκοπός ήταν η κατανόηση των νόμων του σύμπαντος.
Κορνήλιος Αγρίπας του Νέτεσχάϊμ.
( Cornelius Agrippa von Nettesheim ) - Τα τρία είδη της Μαγείας
Ο Αγρίππας (1486-1535) ήταν ένας εξαιρετικός γνώστης της εποχής του. Ήταν γιατρός, φιλόσοφος, διπλωμάτης, νομικός και δίδασκε επίσης θεολογία σε διάφορα πανεπιστήμια. Προπάντων όμως σπούδαζε και εφάρμοζε τις ερμητικές επι-στήμες: αλχημεία, αστρολογία και την Καμπάλα. Προσπαθούσε να αποδείξει ότι η μαγεία ανήκει στις φυσικές επιστήμες.
Βασική, για αυτόν και την εποχή του, ήταν η διδασκαλία του μικρόκοσμου και του μακρόκοσμου ή αλλιώς ο νόμος της αναλογίας. Ο Θεός είχε δημιουργήσει τρεις κόσμους: τον κόσμο των στοιχείων ( πνευματικό ), τον κόσμο του νου και των αγγέλων και τον κόσμο των ανθρώπων. Είναι ταξινομημένοι ιεραρχικά και ο πιο χαμηλός είναι ένα αντίγραφο του ανώτε-ρου. Όλα εμψυχώνονται από την quinta essentia, δηλαδή την ψυχή του κόσμου. Χωρίζει τη μαγεία σε τρεις κατευθύνσεις :
Την μαγεία τής φύσης ή φυσική, που βασίζεται στην αναγνώριση των ενεργητικών και μαγικών ιδιοτήτων όλης της δημιουργίας - αυτό σημαίνει στην αλληλεπίδραση των πετρωμάτων, ζώων, μετάλλων και φυτών με τις ουράνιες και θείες δυνάμεις.
Την ουράνια μαγεία ή μαθηματική, που κατανοεί τους αριθμούς ως πνευματικό-ενεργητικές δυνάμεις και εξετάζει την επίδρασή τους στην δημιουργία. Όλα όσα ζουν και υπάρχουν σχετίζονται με έναν αριθμό. Πρόκειται λοιπόν προπαντός για την αστρολογία και την αριθμολογία, όπου σύμφωνα με την κλασική ιδανική εικόνα, ο άνθρωπος διαθέτει μια ελεύθερη βούληση και μπορεί μόνος του να επιλέξει ελεύθερος το καλό ή το κακό. Τα άστρα δεν καθορίζουν τίποτα, απλώς βοηθούν ή δυσκολεύουν.
Τέλος, η τελετουργική μαγεία ή θεολογία εμπεριέχει τη βασικότερη γνώση για την εφαρμογή της μαγείας: η τελετουργία είναι μια στιγμή αιωνιότητας στο χρόνο.
Η εφαρμογή της με ακρίβεια, σε συνδυασμό με μια συγκεκριμένη εσωτερική προετοιμασία και στάση, επιτρέπει στις δυνάμεις ενός υψηλότερου επιπέδου να εκδη-λωθούν σε ένα χαμηλότερο.
Επειδή τα γραπτά και τα ενδιαφέροντά του ήταν δυσκολονόητα για τους περισσότερους ανθρώπους, θεωρήθηκε σύντομα ως μαγγανευτής, κάτι που του δημιούργησε πρόβλημα με τους Δομινικανούς και ακολούθησαν η φυλάκιση και η εξορία. Μάταια προσπάθησε να ξανασταθεί στα πόδια του στην Ιταλία και αργότερα στη Γαλλία και πέθανε, ούτε καν 50 χρόνων, φτωχός και ξεχασμένος στην πόλη Γκρενόμπλ.
Μαγεία και Ιερά Εξέταση
Η συγκεκριμένη επιτροπή έλεγχε για αιώνες όλα όσα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως μαγικά ή παραστρατημένη γνώση. Πολλοί άνθρωποι βασανίστηκαν και θανατώθηκαν με απαράδεκτες μεθόδους.
Η νομική βάση για τις δίκες των μαγισσών ήταν ένα βιβλίο που έγραψαν το 1487 δύο Δομινικανοί με το όνομα Institoris και Sprenger. Έτσι λοιπόν ελέγχανε τις μάγισσες με το να τις ρίχνουν δεμένες στο νερό. Αν πνίγονταν, ήταν αθώες. Αν κατάφερναν να επιπλεύσουν, ήταν απόδειξη ότι τις προστάτευε ο διάβολος.
Σε αυτές τις δίκες μαγισσών ακούγονταν μόνο το κατηγορητήριο και οι μάρτυρες κατηγορίας. Η υπεράσπιση ήταν αδιανόητος όρος, και για να βρεθεί η αλήθεια χρησιμοποιούσαν όργανα βασανισμού.
Γ΄ ΜΕΡΟΣ
Η μαγεία, από την απαρχή της έως το Μεσαίωνα, πέρασε από διάφορες διακυμάνσεις: ο αρχαίος κόσμος την αποδεχόταν ως φυσική συνέπεια της γνώσης των άγνωστων για τους αμύητους νόμων της Φύσης.
Αργότερα, καθώς η γνώση χανόταν από το πρόσωπο της Γης, ο άνθρωπος - κυρίως στην Ευρώπη - συνέδεσε τη μαγεία με διαβολικές δυνάμεις οδηγώντας στην πυρά χιλιάδες σοφούς και επιστήμονες την εποχή του Μεσαίωνα.
Η Μαγεία στο Διαφωτισμό και τη σύγχρονη εποχή
Τους 17ο και 18ο αιώνα υπήρχε ακόμη μια διαδεδομένη πίστη σε υπερφυσικές μαγι-κές πράξεις, που όμως αφορούσαν κυρίως την καλλιτεχνική δημιουργία φυλαχτών και βασκανιών.
Συγχρόνως τα γραπτά του Ντεκάρτ έφερναν το διαχωρισμό των επιστημών στις πνευματικές επιστήμες ( π.χ. φιλοσοφία και θεολογία ) και στις φυσικές επιστήμες (ψυχολογία, ιατρική, φυσική, μαθηματικά κ.λπ). Η αγάπη του για την απόδειξη δημιούργησε μια έκρηξη στην ανάπτυξη των φυσικών επιστημών, τη στιγμή που οι πνευματικές επιστήμες έχαναν σιγά-σιγά το νόημά τους.
Αυτό οδήγησε σταδιακά σε έναν ευρύ φιλοσοφικό ματεριαλισμό, ο οποίος έφτασε στο απόγειό του το 19ο αιώνα. Πίστευαν ότι βρίσκονταν πολύ κοντά στην ανακάλυψη της φόρμουλας της δημιουργίας του Κόσμου.
Κόμης Σαιν Ζερμαίν - ο άνθρωπος που έζησε αιώνες.
Είναι η πλέον πολύπλευρη προσωπικότητα της εποχής του. Λέγεται ότι έζησε τριακόσια χρόνια και έδειχνε εξωτερικά σαν να ήταν 50 ετών. Εμφανίστηκε στην αυλή του Λουδοβίκου του 15ου, όπου εντυπωσίασε εκείνον και την ερωμένη του, τη μαντάμ Πομπαντούρ, με τις αλχημικές και χημικές του γνώσεις αλλά κυρίως με τη δημιουργία συνθετικών πολύτιμων λίθων. Έτσι μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα έγινε σύμβουλος και διπλωμάτης του Λουδοβίκου, και λέγεται ότι αναμίχθηκε και στο σχεδιασμό του καναλιού του Σουέζ. Με τα ταξίδια του έφτασε μέχρι την Κίνα, την Ινδία και τις αραβικές χώρες. Υπήρξε και φιλοξενούμενος του Σάχη της Περσίας, όπου έδρασε ως αλχημιστής αλλά και σύμβουλος. Σε διάφορες εποχές της ζωής του ζούσε ως Γάλλος μυστικός διπλωμάτης σε γνωστές ευρωπαϊκές αυλές: στη Βιέννη ( Μαρία Τειρεσία ), στην Πρωσία ( Φρειδερίκος ο 2ος ) στην Αγγλία και στη Ρωσία ( Πέτρος ο 3ος, Αικατερίνη η 2η ). Στο Λονδίνο έζησε ως βιρτουό-ζος του βιολιού, αλλά γενικά παντού ήταν περιζήτητος χάριν των εκλεκτών κοινωνικών του τρόπων, της εξαιρετικής του μόρφωσης και της ελκυστικής του προσωπικότητας. Ως γιατρός κατάφερε να θεραπεύσει από επιθέσεις φιδιών την Αικατερίνη τη 2η και το Λουδοβίκο το 15ο. Για αυτό και οι δύο βασιλείς τον είχαν ως προσωπικό τους γιατρό.
Ο Βολτέρος σε ένα γράμμα του προς το Φρειδερίκο το Μέγα γράφει :
«Λένε ότι το μυστικό της ειρήνης είναι γνωστό μόνο σε κάποιον κύριο Σαίν Ζερμαίν, ο οποίος δειπνεί με εκκλησιαστικούς Πατέρες. Είναι ένας κύριος που όλα τα γνωρίζει και ποτέ δεν πεθαίνει».
Ο Πνευματισμός
Στις αρχές του δέκατου-ένατου αιώνα εμφανίζεται μια κίνηση, της οποίας ιδρυτές ήταν ο Emanuel Swedenborg και o Allan Kardec, που θέτει ξανά υπό αμφισβήτηση την υλιστική και αθεϊστική νοοτροπία της εποχής.
Ο E. Swedenborg πρεσβεύει την ύπαρξη ενός κόσμου πνευμάτων, στην οποία διαμένει και η ψυχή μετά το θάνατο του φυσικού σώματος.
Για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μπορεί κάποιος μέσω συγκεκριμένων τεχνικών να έρθει σε επαφή μαζί της, αν το θέλει. Οι δραστηριότητες αυτών των συνεδριών ήταν πολύ της μόδας εκείνη την εποχή, παρόλο που η ποιότητα των μηνυμάτων των νεκρών διέφερε.
Επίσης σε αυτές τις συνεδρίες εμφανίστηκαν μερικές φορές ασθένειες στα μέντιουμ αλλά και σε συμμετέχοντες, όπως για παράδειγμα ψυχικά προβλήματα.
Daniel Douglas Home
Το σημαντικότερο ψυχοκινητικό μέντιουμ των νεώτερων χρόνων.
Ο Home (1833-1886) πραγματοποίησε στο φως της ημέρας όλα τα γνωστά παραφυσικά φαινόμενα. Συνήθως έδειχνε να βρίσκεται σε πλήρη συνείδηση μόνο σε κάποιες περιπτώσεις ( τηλεκίνησης, απάθειας απέναντι στην φωτιά ), καθώς συχνά φαινόταν να βρίσκεται σε έκσταση.
Το 1858 παντρεύτηκε στην Αγία Πετρούπολη τη Δούκισσα του Κρολ. Ο Αλέξανδρος Δουμάς ήταν κουμπάρος και ο Λέων Τολστόι ήταν ο συνοδός της νύφης. Ταξίδεψε σε όλη την Ιταλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία. Ακόμη και κεφαλές της Εκκλησίας τον καλούσαν για συνεδρία. Ο Πάπας Πίος ο 9ος τον δέχτηκε σε ιδιωτική ακρόαση και στην Γερμανία, στο Μπάντεν-Μπάντεν, έκανε μια συνεδρία για τον Κάιζερ Γουλιέλμο το 2ο. Κάποια στιγμή διακόπηκαν οι παραψυχολογικές ικανότητες του Home για ένα χρόνο. Από το 1871 εξετάστηκε εργαστηριακά, κυρίως από τον Crookes, ο οποίος έκανε τις εξετάσεις αυτές στο προσωπικό του εργαστήριό με το φως της ημέρας.
Δύο συγκεκριμένες εμφανίσεις ήταν που εξετάζονταν συνεχώς: η αλλαγή βάρους σε αντικείμενα και ανθρώπους, καθώς επίσης το ξαφνικό παίξιμο μουσικών οργάνων χωρίς να υπάρχουν ορατοί οργανοπαίκτες. Ένα συγκεκριμένο ακορντεόν μάλιστα έπαιζε συνεχώς την μελωδία «Home, sweet home».
Ο Crookes επίσης έγινε μάρτυρας τριών αιωρήσεων του Home (η μία καθιστός πάνω σε μια καρέκλα) και δύο αιωρήσεων ενός άλλου προσώπου. Ο Crookes αναφέρει ακόμη για υλοποιήσεις: μια φορά, καθώς έλεγχε τα άκρα του Home, κάποιο μικρό χέρι που βγήκε ξαφνικά μέσα από ένα τραπέζι του πρόσφερε ένα λουλούδι.
Έλενα Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ - η μητέρα του Εσωτερισμού
Δεν πρέπει να παραλείψουμε την Έλενα Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ, που καταγόταν από μια αριστοκρατική ρωσική οικογένεια. Στην περιπετειώδη της ζωή, στην οποία τον 19ο αιώνα, όντας γυναίκα, ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, ήρθε σε επαφή με τους πιο ασυνήθιστους ανθρώπους και δασκάλους από όλο τον κόσμο.
Μετά από μια μυστική μαθητεία της τριών χρόνων στο Θιβέτ, κατείχε πάνω από 30 ζωντανές και νεκρές γλώσσες.
Είχε λάβει από τους δασκάλους της την αποστολή να γνωστοποιήσει στην Δύση συγκεκριμένες διδασκαλίες.
Το έκανε αυτό μέσα από το μνημειώδες έργο της Η Μυστική Δοξασία, η οποία απετέλεσε το θεμέλιο για όλα τα εσωτερικά ρεύματα που ακολούθησαν.
Η εκπαίδευσή της στο Θιβέτ την βοήθησε να καταφέρει να ελέγχει με τη θέλησή της τις ικανότητες που είχε πάνω σε παραψυχολογικά φαινόμενα. Συχνά υλοποιούσε αντικείμενα, και σε ένα πικνίκ της ζήτησαν να υλοποιήσει ένα φλιτζάνι που τους έλειπε. Εκείνη συμφώνησε και ζήτησε από τους άντρες της παρέας να πάνε να δουν κάτω από τη ρίζα ενός δέντρου. Η ρίζα έπρεπε να κοπεί και όντως από κάτω βρήκανε το επιθυμητό φλιτζάνι.
Η ιδιαίτερη όμως προσφορά ήταν η έκδοση του μνημειώδους έργου Η Μυστική Δοξασία, όπου παρουσιάζει την μέχρι τότε άγνωστη θεωρία του αποκρυφισμού. Την συγκρίνει μάλιστα με τις απόψεις της επιστήμης εκείνης της εποχής, καθώς επίσης και με τις διδασκαλίες τών θρησκειών και προσφέρει πολλά κλειδιά ερμηνείας για την κατανόηση των μύθων και των ιερών βιβλίων όλων των πολιτισμών. Αν και στην αρχή χρησιμοποίησε τις μαγικές επιδείξεις ως ένα είδος απόδειξης, αργότερα σταμάτησε να ασχολείται.
Η Μαγεία σήμερα
Η έννοια της μαγείας, εξαιτίας της κατεστημένης υλιστικής και αθεϊστικής κοσμοθεωρίας και φυσικά ακόμη εξαιτίας της όλο και μεγαλύτερης άγνοιας, μεταλλάχτηκε τελείως, έτσι ώστε να μην υφίσταται πλέον. Τώρα η μαγεία τοποθετείται στο ίδιο επίπεδο με ταχυδακτυλουργίες και ψευδαισθήσεις. Μαγεία για διασκέδαση, για εντυπωσιασμό.
Η επιστήμες εξειδικεύονται συνεχώς και χάνουν συνεχώς όλο και περισσότερο τη δυνατότητα για σύνθεση της γνώσης. Η αλληλοκατανόηση σβήνει και μαζί της και η δυνατότητα για επικοινωνία και συνεργασία. Οι νέες επιστημονικές ανακαλύ-ψεις και θεωρίες αυξάνουν την αυθεντία των επιστημών.
Στα σχολικά βιβλία περιγράφονται ως γεγονός θεωρίες, που στους επιστημονικούς κύκλους αμφισβητούνται. Έτσι μένει άγνωστο ότι πολλά αποτελέσματα έρευνας δεν μπορούν πια να ενσωματωθούν στην εικόνα του κόσμου μας. Για παρά-δειγμα, στην παραψυχολογία αποδεικνύονται πολλά φαινόμενα, αλλά λείπει η θεωρία για να μπορούν να γίνουν κατανοητά και να αποτελέσουν μέρος μιας νέας γνώσης.
Έτσι λοιπόν τα αποτελέσματα ερευνών, που θα μπορούσαν να ρίξουν άπλετο φως στις παραδόσεις περί μαγείας και αλχημείας, μένουν στα αζήτητα. Βρισκόμαστε αυτή την εποχή σε έναν κόσμο με πολλή γνώση αλλά λίγη κατανόηση. Η εφαρμογή της γνώσης ακολουθεί περισσότερο προσωπικά και εγωιστικά ενδιαφέροντα και οι επιπτώσεις δεν λαμβάνονται καθόλου υπόψη. Είναι η εποχή των μενταλιστών.
Παραψυχολογία
Σε όλες τις εποχές της ιστορίας γινόταν προσπάθεια να κατανοηθούν αυτά τα φαινόμενα. Τον εικοστό αιώνα δημιουρ-γήθηκε μια νέα επιστήμη, η παραψυχολογία. Ερευνά εκδηλώσεις που ξεπερνούν την φυσιολογική ψυχολογική ζωή : τηλεπάθεια, πρόγνωση, τηλεκίνηση, αναμνήσεις προηγούμενης ζωής, εμφανίσεις φαντασμάτων κ.ά.
Τους τελευταίους δύο αιώνες όμως η επιστήμη της παραψυχολογίας σίγησε. Αυτό οφείλεται εν μέρει και στο γεγονός ότι η παραψυχολογική έρευνα χρησιμοποιήθηκε και για στρατιωτικούς λόγους με την απαιτούμενη εχεμύθεια.
Nina Kulagina - η Ρωσίδα μέντιουμ τηλεκινησίας
Η Kulagina (1927-1990) έγινε γνωστή τη δεκαετία του 1960 εξαιτίας των φαινομένων τηλεκίνησης. Κατάφερνε με το νου της να κινεί αντικείμενα στον αέρα και έγινε αντικείμενο επιστημονικής έρευνας, κάτι που φάνηκε να την εξαντλεί.
David Coperfield - ο βασιλιάς της ψευδαίσθησης
Με τις μεγάλες του παραστάσεις, που περιέχουν τρικ τα οποία προετοιμάζει εν μέρει για χρόνια, παραπλανά το κοινό, αφήνοντάς το εντυπωσιασμένο. Ο Κόπερφιλντ πετάει, χωρίζει παρθένες στα δύο με πριόνια ή τις κάνει να αιωρούνται στον αέρα. Εξαφάνισε το Άγαλμα της Ελευθερίας και πέρασε μέσα από το Σινικό Τείχος. Ο τόσο υπερεκτιμημένος σήμερα νους δεν βρίσκει κάποια εξήγηση για όλα αυτά. Πώς καταφέρνει όλες αυτές τις ψευδαισθήσεις;
Πολλά χέρια βοήθειας συμμετέχουν για την πραγμάτωση ενός τέτοιου εγχειρήματος. Όλα τα τεχνικά μέσα που εξυπηρε-τούν, μπαίνουν και αυτά σε χρήση.
Κάθε συνεργάτης δεσμεύεται με συμβόλαια υψηλών ρητρών για την αποφυγή της αποκάλυψης των μυστικών. Έτσι κατάφερε τα τελευταία χρόνια να διατηρηθεί αυτή η αύρα του μυστηρίου.
Η ενήλικη πλευρά του ανθρώπου ψάχνει για κάποια λογική αιτία, ενώ ταυτόχρονα το παιδί μέσα του ελπίζει πως ίσως μπορεί πράγματι να κάνει μαγικά.
Οι νέοι Αλχημιστές
Οι φυσικοί του πανεπιστήμιου Strathclyde στη Γλασκόβη κατάφεραν το 2003, με κάτι τεράστια λέιζερ, να μεταλλάξουν ένα μέταλλο σε ένα άλλο. Άλλαξαν τον ατομικό πυρήνα κι έτσι μετάλλαξαν το χρυσό σε υδράργυρο.
Το περίεργο είναι ότι παρόλα αυτά, η φήμη των παλαιών αλχημιστών, οι οποίοι μπροστά σε Βασιλείς και ευγενείς της εποχής τους μετάλλασαν το μόλυβδο σε χρυσό, δεν αποκαθίσταται.
Η Μαγεία του μέλλοντος
Με αυτό το άρθρο θέλαμε να δείξουμε ότι με τον όρο μαγεία πάντα εννοείται αυτό που υπερβαίνει την αποδεκτή γνώση της αντίστοιχης εποχής. Πρέπει επίσης να ξεκαθαριστεί ότι κάποιες γνώσεις χρίζουν μεγάλης προσοχής και θα πρέπει να προφυλαχτούν από εγωιστικές χρήσεις. Σήμερα δυστυχώς έχουμε πια ανοίξει το κουτί της Πανδώρας. Η γνώση για την διάσπαση του ατόμου διέφυγε, με όλα τα γνωστά αποτελέσματα, ενώ το καταστροφικό της μέρος πιθανά να βρίσκεται ακόμη μπροστά μας.
Από την άλλη, στην μαγική γνώση βρίσκεται και η ευκαιρία για λύση των μακρόχρονων παγκόσμιων προβλημάτων. Η μαγική Αίγυπτος μπορεί να αποτελέσει εδώ παράδειγμα.
Κατάφερε για αιώνες να υπάρχει με σταθερότητα, δημιουργικότητα και ευτυχία.