ΘΕΟΣΟΦΙΑ
Η Θεοσοφία είναι η Αρχαία Σοφία που υπάρχει προ αμνημονεύτων ετών και εκφράζει τη συσσωρευμένη σοφία όλων των εποχών. Είναι ο πνευματικός πυρήνας από τον οποίο πηγάζει κάθε γνώση που είναι συνδεδεμένη με τη νοήμονα ζωή. Είναι η πηγή των θρησκειών, των μεταφυσικών διδασκαλιών, των γραμμάτων και των τεχνών, της εκπαίδευσης, του πολιτισμού και κυρίως της μυστικής παράδοσης. Είναι η εσωτερική Γνώση από την οποία προήλθαν όλες οι αποκαλύψεις που έγιναν, γίνονται και θα γίνονται στην ανθρωπότητα σχετικά με τους Νόμους της Εκδήλωσης, με την πνευματική καταγωγή του ανθρώπου, με την απόκρυφη ιστορία της ανθρωπότητας και του πλανήτη.
«Αν μιλάτε για τη Θεοσοφία,» αναφέρεται από την Ε.Π.Μπλαβάτσκυ, «λέω ότι υπήρχε αιώνια διαμέσου των ατελείωτων κύκλων του παρελθόντος, και θα εξακολουθεί να υπάρχει διαμέσου των ατέλειωτων κύκλων του Μέλλοντος, επειδή η Θεοσοφία είναι συνώμυμη της Αιώνιας Αλήθειας.» (Κλειδί, 263)
Οι ακτίνες-αποκαλύψεις που εκπέμπονται κατά καιρούς από την Άχρονη Θεοσοφία ή την Αρχαία Σοφία, εμφανίζονται με διάφορα ονόματα ως Βέδες, Βετάντα, Γιόγκα, Βουδισμός, Χριστιανισμός, Ερμητισμός, Δωδεκάθεο, Ροδοσταυρισμός, Σύγχρονη Θεοσοφία και είναι όψεις της Μίας Αλήθειας που εμφανίζεται κατά καιρούς σε διαφορετικούς τόπους και λαούς.
Ο όρος «Θεοσοφία» ερμηνεύεται ως η Σοφία των Θείων Όντων. Πρόκειται για έναν όρο αρχαιότατο που χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τον Αιγύπτιο ιεροφάντη Ποταμών, στη συνέχεια από τον Αλεξανδρινό Αμμώνιο Σακκά και τελικά από την Έλενα Πετρόβνα Μπλαβάτσκυ, την παρουσιάστρια της Σύγχρονης Θεοσοφίας και την ιδρύτρια της Θεοσοφικής Εταιρίας. Είναι γνωστή επίσης με διάφορα ονόματα όπως 'Σοφία-Θρησκεία', 'Αρχαία Σοφία', 'Αιώνια Σοφία', 'Αποκρυφισμός', 'Εσωτερισμός', 'Μεταφυσική'.
Η μυστική αυτή παράδοση φθάνει στη γη μέσω μιας σειράς προφητών, μυστών και ιεροφαντών, οι οποίοι εμφανίζουν στην ανθρωπότητα μέσω μιας θρησκείας ή απόκρυφης διδασκαλίας, όλα όσα πρέπει να γνωρίζει ο άνθρωπος για να γίνεται ηθικότερος και πνευματικότερος. Ο φύλακας αυτής της μυστικής Σοφίας είναι η Πνευματική Ιεραρχία. Πρόκειται για Πνευματικές Οντότητες, οι οποίες από άπειρη συμπόνια για την ανθρωπότητα απαρνούνται περιοχές απείρου πνευματικότητας και μεγίστου κάλλους και παραμένουν στην περιοχή των σκοτεινών μορφών για να τη βοηθήσουν στην πνευματική της ανάπτυξη. Είναι η Ιεραρχία της Συμπόνιας και είναι γνωστή σε κάθε θρησκεία και εθνική παράδοση ως Αρχάγγελοι, Ελοϊμ, Αμσασπέντ, Ντυάνι Τσοχάν, Γιοί του Ήλιου, Γιοί του Φωτός, Διδάσκαλοι της Σοφίας και Μαχάτμας. Πρόκειται για τους Εκπαιδευτές της νηπιακής σε εξέλιξη ανθρωπότητας,, για τους οποίους είμαστε τα νεώτερα αδέλφια τους.
Μία ακτίνα-όψη από τη Θεοσοφία, ή τη Σοφία-Θρησκεία, είναι η Σύγχρονη Θεοσοφία. Ονομάζεται επίσης Σύγχρονο Θεοσοφικό Κίνημα. Εμφανίστηκε προς το τελευταίο τέταρτο του προηγούμενου αιώνα από την επιφανή αποκρυφίστρια, την Έλενα Πετρόβνα Μπλαβάτσκυ, στον Δυτικό κόσμο. Η ίδια δήλωνε ότι ήταν ένας κρίκος ανάμεσα στην Ιεραρχία της Συμπόνιας και την ανθρωπότητα και ότι πίσω από την ίδια βρίσκονταν οι δύο Διδάσκαλοι της Σοφίας, Μορύα και Κουτχούμι. Ομολογεί δε ότι πίσω από κάθε πτυχή του Σύγχρονου Θεοσοφικού Κινήματος, υπήρχαν συνέχεια οι δύο αόρατοι Εμπνευστές του και διαβεβαιώνει ότι τα κείμενά της εξέφραζαν τις διδασκαλίες της Πνευματικής Αδελφότητας.
«… χρησιμοποιούμε αντιπροσώπους – τους πλέον κατάλληλους. Εξ αυτών, τα τελευταία τριάντα χρόνια, ο καταλληλότερος υπήρξε η προσωπικότητα γνωστή ως Ε.Π.Μ. (Έλενα Πετρόβνα Μπλαβάτσκυ) στον κόσμο (αλλά σε μας είναι γνωστή διαφορετικά). Αν και για κάποιους θεωρείται ενοχλητική και με ελαττώματα, εντούτοις, δεν υπάρχει πιθανότητα για μας να βρεθεί καλύτερη στα επόμενα χρόνια – και θα έπρεπε οι Θεόσοφοι να το καταλάβουν. Από το 1885 δεν έγραψα ούτε προκάλεσα να γραφεί κάτι εκτός μόνο διαμέσου αυτής, άμεσα ή έμμεσα, μια επιστολή ή γραμμή σε κανένα στην Ευρώπη ή Αμερική, ούτε υπήρξε προφορική επικοινωνία ούτε διαμέσου τρίτου. Οι Θεόσοφοι θα πρέπει να το μάθουν. Θα καταλάβετε αργότερα το μήνυμα αυτής της δήλωσης, για τούτο κρατείστε το στη μνήμη σας. Η πίστη της στο έργο μας είναι σταθερή και επειδή οι δοκιμασίες της οφείλονται σε αυτό, ούτε εγώ ούτε άλλος από την Αδελφότητα θα την εγκαταλείψει ή θα την παραγκωνίσει…. Αυτό πρέπει να το πείτε σε όλους:- Είναι υπεύθυνη για τα πράγματα του Αποκρυφισμού…Είναι η άμεση αντιπρόσωπός μας… (Επιστολές των Διδασκάλων της Σοφίας, Σειρά 1, Επιστολή 19)
Η παρουσίαση της Σύγχρονης Θεοσοφικής διδασκαλίας έγινε μέσω μιας σειράς γραπτών κειμένων της Ε.Π.Μπλαβάτσκυ, που είναι τα εξής: «Αποκαλυμμένη Ίσις», «Η Μυστική Διδασκαλία», «Το Κλειδί της Θεοσοφίας», «Η Φωνή της Σιγής» και τα «Άπαντα», μια συλλογή των άρθρων της σε δεκατρείς τόμους.
Μέσω της Θεοσοφικής διδασκαλίας, ανασύρθηκαν από τη σιωπή οι νόμοι του Κάρμα και της Μετενσάρκωσης, ο κύκλος της ανθρώπινης ύπαρξης μέσω της γέννησης και του θανάτου και η μεταθανάτια συνέχειά της. Άρχισε η έρευνα του μεταφυσικού και η τεκμηρίωσή του μέσω της επιστήμης, όσο αυτό ήταν και είναι δυνατό. Ο άνθρωπος της Δύσης πληροφορήθηκε ότι υπάρχει ο αιώνιος νόμος της Εξέλιξης, από τον οποίο ωθείται κάθε ύπαρξη να κατακτήσει την πνευματική τελείωση μέσω αυτόβουλων επιλογών και δράσεων.
Οι μεταφυσικές αυτές θέσεις δεν ακούστηκαν, βέβαια, για πρώτη φορά στον πλανήτη. Κάθε εσωτερική διδασκαλία και θρησκεία που εμφανίστηκε έως σήμερα, απέδωσε ένα μέρος της υπερβατικής Αλήθειας προσαρμοσμένο κατάλληλα στον τόπο και τον χρόνο.
Η Ε.Π.Μπλαβάτσκυ επιδιώκοντας να αναδείξει τη Μία Μοναδική Αρχή ως πρωταρχική αιτία του φαινομενικού πλουραλισμού, χρησιμοποίησε τη συγκριτική μελέτη των παγκόσμιων θρησκειών και διδασκαλιών για να αποδείξει ότι πίσω και πάνω από κάθε έκφραση υπάρχει μια καθολική ενωτική αρχή, μια κοινή ρίζα και πηγή όλων των εκδηλωμένων.
Για τη Σύγχρονη Θεοσοφία, η εκδηλωμένη Ζωή είναι ένα αναρίθμητο κύμα Μονάδων που πηγάζοντας από την καρδιά του Λόγου ταξιδεύουν στα διαφορετικά επίπεδα του Κόσμου, αποκτούν άπειρες εμπειρίες μέσω των οποίων εξελίσσονται, με σκοπό, κάποια στιγμή, μέσω των ατομικών τους προσπαθειών, να απεγκλωβιστούν από τα πέπλα της ύλης και να επανέλθουν στην Καρδιά του Πατέρα τους τελειωμένες πνευματικά. Στο ταξίδι των ψυχών, οι νεώτερες και πιο ανώριμες υποστηρίζονται και βοηθούνται από τις πιο ώριμες πνευματικά. Το ταξίδι τους επαναλαμβάνεται διαδοχικά μέσω πολλαπλών επαναγεννήσεων που στηρίζονται από τον νόμο του κάρμα, έως ότου η ανθρώπινη μονάδα αντιληφθεί τον πνευματικό σκοπό της ζωής και αποφασίσει να τον πραγματοποιήσει.
Κεντρική ιδέα λοιπόν, της Σύγχρονης Θεοσοφίας είναι ότι η εκδηλωμένη ζωή πηγάζει άπό Μία Μοναδική Ουσία-Πηγή, η οποία τα περιέχει όλα και βρίσκεται μέσα σε όλα. Αυτή η εσωτερική Αλήθεια γίνεται η θεμελιώδης Αρχή που καθορίζει την ενότητα της εκδηλωμένης ζωής, την αδελφότητα των ανθρώπων και τον σεβασμό προς κάθε είδος ζωής, είτε αυτό είναι κατώτερο είτε ανώτερο της ανθρωπότητας. Από τη θεμελιώδη ενωτική Αρχή πηγάζει η θεοσοφική ηθική που προτείνει στον άνθρωπο να είναι αλτρουϊστής, συμπονετικός, συνεργατικός, ενώ τον αποτρέπει από τη χωριστικότητα, το προσωπικό συμφέρον, το δόγμα και τον φανατισμό.
H εσωτερική αυτή γνώση μπορεί να αφαιρέσει από τον άνθρωπο τη χωριστικότητα και να τον μετατρέψει σε έναν οικουμενιστή, σε έναν άνθρωπο που ξεπερνάει τις φυλετικές διακρίσεις, τις διαφορές των θρησκειών, τις κοινωνικές σκοπιμότητες, τις προκαταλήψεις και τις δεισιδαιμονίες και κυρίως τον προσωπικό του εγωϊσμό. Ο Θεόσοφος είναι αυτός που υπερβαίνει τις διαφορές που προκύπτουν από τη φυλή, το έθνος, τη θρησκεία, τη γλώσσα, τη μόρφωση, τη φτώχεια ή τον πλούτο. Ο Θεόσοφος γνωρίζει ότι κάθε ψυχή είναι ένα απειροελάχιστο φως, ξεπεταγμένο από το ίδιο παγκόσμιο λίκνο. Κάθε φως-ψυχή έχοντας δική της βούληση κληρονομημένη από τον Ουράνιο Πατέρα, μπορεί να τη χρησιμοποιήσει είτε πιο γρήγορα είτε πιο αργά από τις άλλες όμοιές της ψυχές ώστε να αφυπνίσει την εν δυνάμει πνευματικότητά της. Πνευματικότητα σημαίνει αγάπη, θυσία, ευγένεια, αλληλεγγύη, αλτρουϊσμό, συμπόνοια, ανιδιοτέλεια, κατανόηση, ανεκτικότητα, συνεργασία. Όλα αυτά θα πρέπει να οδηγήσουν την ανθρωπότητα σε μια ενότητα, σε μια παγκόσμια συνεργασία και αλληλοβοήθεια.
Αυτό το μήνυμα που εμφανίστηκε στη γη μας στις 17 Νοεμβρίου 1875, και έγινε η εξαγγελία του Θεοσοφικού Κινήματος, ήταν η απαρχή της Οικουμενικότητας και κάθε δραστηριότητας που προτρέπει στη συνύπαρξη των λαών και των θρησκειών, και στην υπέρβαση των θρησκευτικών, κοινωνικών και φυλετικών διαφορών της ανθρωπότητας. Το Σύγχρονο Θεοσοφικό Κίνημα είναι ένα πραγματικό γεγονός, είναι ένα γίγνεσθαι που παίρνει σάρκα και οστά στις σύγχρονες κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές, θρησκευτικές και προσωπικές εξελίξεις.
Επίσης, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η Σύγχρονη Θεοσοφία δεν επιδιώκει την αποκλειστικότητα των απόψεών της ούτε την εφαρμογή τους μέσω ενός δόγματος. Αυτό που επιζητεί είναι ο άνθρωπος να αντιληφθεί τη συγγένειά του με την υπόλοιπη ανθρωπότητα και ότι κάθε πίστη και άποψη είναι μόνο μια όψη της Μίας και Μοναδικής Πραγματικότητας. Αυτό βέβαια σχηματίζει εξ εαυτού μια καινούρια θρησκεία, η οποία στοχεύοντας στην πνευματική συνειδητότητα του ανθρώπου, αποδέχεται όλους τους τρόπους λατρείας και γνώσης της Θεότητας.
«Η Θεοσοφία είναι η ζωντανή πληροφορία για όλες τις θρησκείες του κόσμου», λέει ο Χ.Όλκοττ, ο συνιδρυτής της Θεοσοφικής Εταιρίας. Και η Ε.Π.Μπλαβάτσκυ αναφέρει τα ακόλουθα στο Κλειδί της Θεοσοφίας: «Η Θεοσοφία είναι ο δίχως ακτές ωκεανός της παγκόσμιας αλήθειας, αγάπης και σοφίας, που αντανακλά την ακτινοβολία της στη γη, ενώ η Θεοσοφική Εταιρία είναι μόνο μια ορατή χίμαιρα αυτής της αντανάκλασης. Η Θεοσοφία είναι η θεία φύση, ορατή και αόρατη, ενώ η Εταιρία της είναι η ανθρώπινη φύση που προσπαθεί να ανέλθει προς τον θείο γονέα της…. Σχηματίστηκε για να δείξει στους ανθρώπους ότι η Θεοσοφία υπάρχει και να τους βοηθήσει να ανέβουν προς αυτήν, μελετώντας και αφομοιώνοντας τις αιώνιες αλήθειες της.» (Κλειδί, 57)
Για την Ε.Π.Μπλαβάτσκυ και τους συνεργάτες της, τον Χένρυ Όλκοττ και τον Ουίλλιαμ Τζατζ, το μήνυμα του Σύγχρονου Θεοσοφικού Κινήματος εκφράστηκε μέσω τριών θεμελιωδών προτάσεων πάνω στις οποίες στηρίχτηκε το οικοδόμημα της Θεοσοφικής Εταιρίας. Αυτές είναι:
1. Η αδελφότητα των ανθρώπων ανεξαρτήτως φυλής, πίστης, φύλου, τάξης ή χρώματος,
2. Η συγκριτική μελέτη θρησκειών, φιλοσοφιών και επιστημών
3. Η έρευνα των ανεξήγητων νόμων της Φύσης και η αφύπνιση των πνευματικών δυνάμεων του ανθρώπου.
Κάθε πρόταση χρειάζεται ιδιαίτερη μελέτη, προσοχή και έρευνα. Όμως η πρώτη πρόταση που αφορά στην ‘αδελφότητα των ανθρώπων’ όντας το θεμέλιο της Θεοσοφικής διδασκαλίας, χρήζει βαθιάς μελέτης. Για τον ερευνητή που θέλει πραγματικά να κατανοήσει την ενότητα της ζωής και να την καταστήσει βίωμα και συμπεριφορά του, η σπουδή των Θεοσοφικών κειμένων θα πρέπει να γίνει επιδίωξή του. Αργότερα αφομοιώνοντας την εσωτερική διδασκαλία μέσω εμβριθούς μελέτης και διαλογισμού, μπορεί να κατανοεί και όλες τις άλλες διδασκαλίες στα πιο βαθιά τους νοήματα και να αντιλαμβάνεται διαμέσου του πλουραλισμού την ενότητα των εκδηλωμένων. Μπορεί επίσης, τότε, ο σπουδαστής να επιδιώξει την ανάπτυξη των λανθανουσών του δυνάμεων καθώς μέσω της γνώσης και της αφοσίωσης στον σκοπό, έγινε κυρίαρχος μιας ηθικής με την οποία η σοφία-γνώση τον ενδυνάμωσε αβίαστα και ειρηνικά.
Η Θεοσοφία, εκτός από θεωρία, είναι κυρίως μια πρακτική φιλοσοφία. Η εφαρμογή της στην καθημερινότητα κάνει κάποιον αληθινό Θεόσοφο. Η Σύγχρονη Θεοσοφία δεν απαιτεί κάποιες ιδιαίτερες τελετές παρά μόνο την εφαρμογή των αρετών διαμέσου ενός κώδικα ζωής.
“Η Θεοσοφία δεν πρέπει να παρουσιάζει μόνο μια συλλογή ηθικών αληθειών, ένα σύνολο μεταφυσικής Ηθικής συνοψισμένο σε θεωρητικές πραγματείες. Η Θεοσοφία πρέπει να εφαρμόζεται και επομένως πρέπει να μη φορτώνεται με άχρηστες συζητήσεις… Πρέπει να βρίσκει αντικειμενική έκφραση σε έναν ολοκληρωμένο κώδικα ζωής που να διαποτίζεται εξ ολοκλήρου με το πνεύμα της – το πνεύμα της αμοιβαίας ανοχής, φιλανθρωπίας και αγάπης.» (Άπαντα, VII, 169)
Ευτυχία Παπαδομιχελάκη